Bilimde Albert Einstein ve Isaac Newton ne ise, borsa da Benjamin Graham (1894-1976) o demektir. Kendisi ekonomist ve değer yatırımcısı olarak bilinmektedir. Değer yatırımı kavramını borsaya o kazandırmıştır. Akıllı Yatırımcı adında bir kitabı bulunmaktadır ve bu kitap yatırım dünyası tarafından “dünyanın yatırımlarla ilgili en iyi kitabı” olarak nitelendirilmektedir. Günümüzde önde gelen borsacılardan sayılan ve oldukça popüler olan Warren Buffet, Benjamin Graham’ın öğrencisidir.
Benjamin Graham Hayatı ve Yatırım Başlangıcı
Benjamin Graham Londra İngiltere’de Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Küçük yaşta ailesi ile birlikte New York’a taşındı.Babasının ölümünden sonra maddi açıdan zorluk çekti. 1914 yılında Columbia Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra ona öğretmen olması için teklif gelse de Benjamin Graham bunu kabul etmedi ve Wall Street'te çalışmaya başladı. Bu sayede 15 yıl içinde kendi çapında büyük bir yatırım sepeti oluşturabilmeyi başardı. Başlangıçta herşey çok iyi gidiyordu ancak ne yazık ki Graham, 1929 borsa krizinde ve daha sonra Büyük Buhran olarak da bilinen ekonomik krizde herkes gibi parasının neredeyse tamamını kaybetti.
Bu başarısızlık, yıllarca büyük zorluklarla yaptığı birikimini kaybetmesine sebep olsa da onu asla borsaya küstürmedi. O aksine yatırımlarında yaptığı hataları düşündü ve aşağı yönlü riski nasıl minimalize edebileceği üzerine kafa yordu. Graham daha sonra deneyimlerinden yola çıkarak şu sonuca vardı; piyasalarda bazı şirketler kendi değerlerinin çok daha altında işlem görüyordu. Basit bir ifade ile lot değeri 1 dolar olan şirket çeşitli nedenlerle 0,50 dolardan işlem görüyordu ve bu şirketin ilerleyen dönemlerde gerçek değerine, hatta belkide çok daha fazlasına işlem göreceği yadsınamaz bir gerçekti. Hatta bununla ilgili formülleri ve matematiksel işlemleri de vardı. Bu bilgileri kendine saklamaz, aksine kitabında ve yaptığı konuşmalarda sıkça dile getiridi.
Benjamin Graham "Akıllı Yatırımcı" Kitabından Bir Bölüm
Davranışsal Finans : Beynimizin karar verirken kullandığı içgüdüsel önyargılarla ilgilidir. Birçok insan aynı önyargıya kapıldığında fiyatlar olması gerekenden yukarı veya aşağı yönde etkilenebilir. Davranışsal finans, bireylerin rasyonel olmadıkları varsayımıyla, geleneksel finans teorilerinin açıklamakta yetersiz kaldığı piyasa anomalilerini inceler. Bunu yaparken de psikoloji, sosyoloji ve antropoloji vb. bilim dallarından yararlanır.
Nöropsikoloji : Davranışsal finansın yaygınlaşması ile birlikte nöropsikoloji de oldukça popüler bir hal almıştır. Beyindeki kimyasal dengesizlikler nedeni ile karar verme yeteneğinin bozulabilmesi gerçeğine dayanır. Örneğin strese tepki olarak salınan doğal bir kimyasal olan kortizol hem öğrenme fonksiyonunu hem de olasılıkları değerlendirme yeteneğini bozarken, dopamin hormonu yatırımcıların aşırı risk almasına neden olabilir. İşte tam olarak bu nedenle borsada duygulara yer verilmemelidir.
Kurumsal Önyargılar : Finansal piyasaların çoğuna büyük kurumsal yatırımcılar hâkim olduğu için yapıları ve önyargıları da verimsizlik yaratabilir. Bu önyargılar, küçük ya da likit olmayan fırsatları kaçırmak, riskli varlıkların satılması ya da varlıkların aşırı ve gereksiz şekilde yüksek fiyatlanmasına sebep olabilir.
Refleksivite : Bu tanım kendi kendini güçlendiren sermaye aktarımlarını ve oluşan balonları açıklar. Örneğin yatırımcılar ve spekülatörler konut piyasalarına para attığında bu fiyatları yukarı çeker ve insanlar tarafından güvenli ve güçlü bir yatırım olarak algılanmasına sebep olur. Oluşan fiyat balonları elinde sonunda patlar ve birçok yatırımcı madur olur. Aynı sistem fiyatlar düşerken de gerçekleşebilir. Büyük sermayeler ve spekülatörler açığa satış ile hisse senetlerinin fiyatlarını olması gerekenden aşağı çekebilir ve bu domino taşı etkisi ile piyasadaki diğer oyuncular tarafından da yapılır. Bir nevi sürü psiklojisi olarak da düşünülebilir.
Benjamin Graham iyi bir borsacı olmasının yanı sıra çok iyi bir öğretmendir. Kitapları ve eğitimleri ile birlikte çok başarılı borsacılar yetiştirmiştir. Hatta yetiştirdiği öğrenciler ondan çok daha fazla kazanmıştır. Bildiklerini hiçbir zaman kendine saklamayan ve bilgiyi paylaşmayı seven bir insandı.
Benjamin Graham borsa kariyeri boyunca her yıl ortalama yüzde 15 ile 20 arasında kazanıyordu. Oldukça cömert bir adamdı ve öldükten sonra varislerine sadece 3 milyon dolar bırakabilmişti.
Benjamin Graham Yatırım Tavsiyeleri
“Yatırımcının en büyük problemi ve hatta en büyük düşmanı kendisidir.”
“Yatırımcılık kendi oyunlarında başkalarını yenmek değil, kendi oyununda kendini kontrol edebilmektir.”
“Yatırım yapmak çok basittir ama asla kolay değildir.”
“Muhteşem bir şirketin hissesine çok para öderseniz, muhteşem bir yatırım olmaz.”
“Kısa vadede piyasa bir oylama makinesidir, uzun vadede ise bir terazidir.”
"Geçmişi hatırlamayanlar onu tekrarlamaya mahkumdur."
“Bireysel yatırımcı sürekli olarak yatırımcı gibi davranmalıdır, spekülatör gibi değil.”
“Geleceğe inanmadan kimse yatırım yapamaz. Yatırımcı olmak için ilk önce yarınların daha iyi olduğuna inanmalısınız.”
“Binlerce insan denedi ve kanıtlar da ortada. Ne kadar çok işlem yaparsanız, o kadar az kazanırsınız.”
“İyi bir fikirle, başınıza kötü bir fikirden çok daha büyük dert açabilirsiniz. Çünkü iyi bir fikrin limiti olmaz.”
“Hiç bir zaman bir senet yükseldi diye almayın ya da düştü diye satmayın.”
“Akıllı yatırımcının bile, sürüyü takip etmemek için, kayda değer bir irade gücüne ihtiyacı vardır.”
“Yatırım yapan insanlar kendileri için para kazanırlar, spekülasyon yapanlar ise aracılarına para kazandırırlar.”
“Sırf piyasa sizden işlem yapmanızı istiyor diye işlem yapmak zorunda değilsiniz.”
“Bir yatırıma çok para ödemeyi reddederek, servetinizin erimesini ve aniden yok olmasını engellemiş olursunuz.”
“Başarılı yatırımcılık riski yönetmekle olur, ondan kaçınmakla değil.”
“Ne Wall Street’te ne de başka yerde başarıya giden kesin ve kolay bir yol yoktur.”
“Kamuoyunun piyasa tahminlemesinden para kazanacağını sanmak çok saçmadır.“
“Bir yatırımcı diğerleri ona katılıyor ya da katılmıyor diye haklı ya da haksız olmaz. Haklıdır çünkü analizleri ve bulguları doğrudur. “